اختلال اضطراب فراگیر (GAD) نوعی اختلال اضطرابی است که با نگرانی مداوم و غیرقابل کنترل درباره مسائل مختلف زندگی مشخص می‌شود. این نگرانی‌ها به‌طور مداوم و اغلب غیرمنطقی ظاهر می‌شوند و می‌توانند به شدت بر کیفیت زندگی فرد و عملکرد او در زمینه‌های اجتماعی و شغلی تأثیر بگذارند. در ادامه بیشتر با این اختلال آشنا می‌شویم.
اختلال اضطراب فراگیر چیست؟
اختلال اضطراب فراگیر (GAD) نوعی اختلال اضطرابی است که به طور مداوم و شدید حتی زمانی که دلایل واقعی برای این نگرانی وجود ندارد باعث نگرانی و اضطراب در فرد می‌شود (منبع). این اختلال معمولاً با احساس مداوم نگرانی و ترس همراه است که زندگی روزمره فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد و باعث مشکلاتی در عملکرد او می‌شود.
برخلاف نگرانی‌های گاه‌به‌گاه یا اضطراب ناشی از رویدادهای استرس‌زا، افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر برای ماه‌ها یا حتی سال‌ها حملات اضطراب را تجربه می‌کنند. این اختلال به طور تدریجی شروع می‌شود و معمولاً در سنین حدود 30 سالگی آغاز می‌شود هرچند ممکن است از دوران کودکی نیز بروز کند. اختلال اضطراب فراگیر در زنان شایع‌تر از مردان است.
شیوع اختلال اضطراب فراگیر
مطابق مطالعات انجام شده روی آمار افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر در آمریکا، آمار شیوع اختلال اضطراب فراگیر بدین صورت اعلام شده است (منبع):
- به صورت کلی 2.7 درصد افراد جامعه از اختلال اضطراب فراگیر رنج می‌برند.
- افراد 13 الی 14 ساله: 1 درصد
- افراد 15 الی 16 ساله: 2.8 درصد
- افراد 17 الی 18 ساله: 3 درصد
- افراد 18 الی 29 ساله: 2 درصد
- افراد 30 الی 44 ساله: 3.5 درصد
- افراد 45 الی 59 ساله: 3.4 درصد
- افراد بیش از 60 سال: 1 درصد
- به صورت کلی آمار زنان مبتلا نسبت به مردان در هر سنی تقریباً دو برابر اعلام شده است.
علائم اختلال اضطراب فراگیر کدم‌اند؟
در اختلال اضطراب فراگیر نگرانی‌ها ممکن است شما را به طور کامل در بر نگیرند اما حتی زمانی که دلیل قانع کننده‌ای برای نگرانی وجود ندارد، ممکن است اضطراب سراغ شما بیاید (منبع).
برای مثال ممکن است نگرانی شدیدی درباره ایمنی خود یا عزیزانتان داشته باشید یا حس کنید که اتفاق ناگواری قریب الوقوع است.
این اضطراب، نگرانی یا علائم جسمانی به شما در زمینه‌های اجتماعی، کاری یا سایر بخش‌های زندگی‌تان آسیب می‌زند و نگرانی‌ها ممکن است از یک موضوع به موضوع دیگر منتقل شود و با گذشت زمان و سن تغییر کند.
به صورت کلی علائم اختلال اضطراب فراگیر را می‌توان به دو دسته علائم روانی و علائم جسمانی تقسیم کرد:
علائم روانی
- نگرانی یا اضطراب بیش از حد درباره موضوعاتی که اهمیت و تأثیر چندانی ندارند
- تفکر بیش از حد در مورد برنامه‌ها و راه‌حل‌های احتمالی برای بدترین نتایج ممکن
- در نظر گرفتن موقعیت‌های بی خطر به عنوان مواردی پر ریسک و خطرناک
- عدم قاطعیت در برخورد با شرایط
- تردید و ترس از اشتباه در تصمیم‌گیری
- عدم توانایی در کنترل نگرانی‌ها
- احساس بی‌قراری و ناآرامی
- دشواری در تمرکز
علائم جسمانی
- خستگی
- مشکلات خواب
- تنش عضلانی یا دردهای عضلانی
- لرزش یا احساس تکان خوردن
- تعریق
- تهوع، اسهال یا سندرم روده تحریک‌پذیر
- تحریک‌پذیری
علل بروز اختلال اضطراب فراگیر چیست؟
اختلال اضطراب فراگیر که می‌تواند دلایل و علل مختلفی داشته باشد و در مواردی چندین علت در بروز آن نقش داشته باشند. در ادامه به مهم‌ترین علل بروز اختلال اضطراب فراگیر اشاره می‌کنیم.
- عوامل ژنتیکی: داشتن بستگان درجه اول با اختلال اضطراب فراگیر می‌تواند خطر ابتلا را افزایش دهد.
- عوامل بیولوژیکی: نواحی خاصی از مغز و فرآیندهای بیولوژیکی در ایجاد اضطراب نقش دارند.
- تجربه رویدادهای تروماتیک: حوادث آسیب‌زا یا تروما می‌تواند زمینه‌ساز اختلال اضطراب فراگیر شود.
- محیط‌های استرس‌زا: قرار گرفتن در شرایط پر استرس می‌تواند خطر ابتلا را افزایش دهد.
- مدیریت بیماری‌های مزمن: بیماری‌های مزمن یکی دیگر از ریسک فاکتورهای اختلال اضطراب فراگیر محسوب می‌شوند.
- تجربه سوء‌استفاده در دوران کودکی: سوء‌استفاده‌های عاطفی، جسمی یا جنسی در دوران کودکی می‌توانند خطر ابتلا به این اختلال را افزایش دهند.
راه‌های کنترل و درمان اختلال اضطراب فراگیر
درمان اختلال فراگیر بسته به شدت و دلایل آن می‌تواند متفاوت باشد. درمان ممکن است شامل جلسات مشاوره، تکنیک‌های کنترل علائم یا ترکیبی از مشاوره و کنترل علائم و دارو درمانی باشد که در ادامه به انواع روش‌های درمانی و داروهای مختلف اشاره می‌کنیم (منبع).
درمان‌های روانشناختی
- درمان شناختی-رفتاری (CBT): درمان شناختی-رفتاری که به عنوان یک نوع درمان روانشناختی مورد تأیید تحقیقات شناخته می‌شود، به شما آموزش می‌دهد که چگونه افکار، رفتارها و واکنش‌های خود را تغییر دهید تا احساس اضطراب و نگرانی کمتری داشته باشید. CBT به عنوان استاندارد طلایی درمان‌های روانشناختی شناخته می‌شود.
- درمان پذیرش و تعهد (ACT): درمان پذیرش و تعهد به طور متفاوتی به افکار منفی نزدیک می‌شود و از استراتژی‌هایی مانند ذهن‌آگاهی و تعیین اهداف برای کاهش ناراحتی و اضطراب استفاده می‌کند. با اینکه ACT نسبت به درمان شناختی-رفتاری جدیدتر است و داده‌های کمتری در مورد اثربخشی آن وجود دارد، ممکن است برای برخی افراد مناسب‌تر باشد.
تکنیک‌های کنترل علائم
- فعالیت فیزیکی: یک برنامه منظم برای فعالیت بدنی روزانه داشته باشید. ورزش می‌تواند استرس را کاهش دهد و به بهبود حالت روحی کمک کند.
- خواب کافی: به خواب خود اهمیت دهید و مطمئن شوید که به اندازه کافی استراحت می‌کنید. اگر مشکلات خواب دارید، به پزشک مراجعه کنید.
- استفاده از تکنیک‌های آرامش: تکنیک‌های آرامش مانند تجسم، مدیتیشن و یوگا می‌توانند به کاهش اضطراب کمک کنند.
- تغذیه سالم: مصرف سبزیجات، میوه‌ها، غلات کامل و ماهی ممکن است با کاهش اضطراب مرتبط باشد.
- اجتناب از الکل و مواد مخدر: این مواد می‌توانند اضطراب را بدتر کنند.
- ترک سیگار و کاهش یا ترک قهوه: نیکوتین و کافئین می‌توانند اضطراب را تشدید کنند.
دارودرمانی
- داروهای ضدافسردگی: داروهایی مانند مهارکننده‌های باز جذب انتخابی سروتونین (SSRIs) و مهارکننده‌های باز جذب سروتونین-نوراپی‌نفرین (SNRIs) برای درمان علائم اختلال اضطراب فراگیر مؤثر هستند. این داروها ممکن است چندین هفته طول بکشد تا اثر کنند و ممکن است عوارض جانبی مانند سردرد، تهوع یا مشکلات خواب ایجاد کنند.
- داروهای ضد اضطراب: داروهای بنزودیازپینی که داروهای آرام‌بخش ضد اضطراب هستند، می‌توانند در کاهش سریع اضطراب مؤثر باشند، اما ممکن است به آن‌ها وابستگی ایجاد شود و برخی افراد نیاز به دوزهای بالاتر برای اثرگذاری داشته باشند.
- بوسپیرون: داروی ضد اضطراب بوسپیرون که به عنوان آرام‌بخش نیست و پتانسیل کمتری برای وابستگی دارد، نیز می‌تواند مفید باشد. این دارو باید ۳-۴ هفته مصرف شود تا اثر کامل آن دیده شود.
آیا زنان بیشتر از مردان دچار اختلال اضطراب فراگیر می‌شوند؟
بله؛ اختلال اضطراب فراگیر (GAD) در زنان نسبت به مردان شایع‌تر است. دلایل ممکن برای این تفاوت شامل موارد زیر است:
- تفاوت‌های هورمونی: هورمون‌های جنسی مانند استروژن و پروژسترون ممکن است نقش مهمی در تنظیم احساسات و اضطراب داشته باشند. نوسانات هورمونی که در طی دوره‌های قاعدگی، بارداری و یائسگی تجربه می‌شود می‌تواند بر شدت و فراوانی اختلالات اضطرابی تأثیر بگذارد.
- عوامل زیست‌شناختی: زنان ممکن است به دلیل تفاوت‌های ژنتیکی و عصبی نسبت به اضطراب حساس‌تر باشند. مطالعات نشان می‌دهد که زنان و مردان در نحوه پردازش اضطراب و استرس در مغز خود تفاوت‌هایی دارند.
- تفاوت‌های روانشناختی و اجتماعی: زنان ممکن است به دلیل انتظارات اجتماعی، فشارهای خانوادگی و مسئولیت‌های چندگانه بیشتر دچار استرس و اضطراب شوند. فشارهای مربوط به نقش‌های خانوادگی و شغلی می‌تواند به افزایش سطح اضطراب کمک کند.
- درخواست کمک بیشتر توسط زنان: زنان ممکن است به مشکلات روانی و اضطراب آسیب‌پذیرتر باشند و این مشکلات را بیشتر به اشتراک بگذارند یا از دیگران درخواست کمک کنند. این ویژگی می‌تواند به تشخیص و درمان بیشتر اختلالات اضطرابی در زنان منجر شود.
سخن آخر
اختلال اضطراب فراگیر (GAD) با نگرانی‌های مداوم و شدید درباره مسائل مختلف شناخته می‌شود. این اختلال می‌تواند به شدت بر زندگی فرد تأثیر بگذارد و نیاز به درمان مناسب دارد. شناسایی و درمان به موقع می‌تواند به بهبود وضعیت فرد کمک کند.